Umiejętność poruszania się w złożonej rzeczywistości i uwzględnianiu wielu różnych i zmiennych czynników niewątpliwie ułatwia myślenie systemowe.
Petera Senge mówi, że myślenie systemowe jest „dyscypliną widzenia całości (…) Jest to sztuka widzenia wzajemnych relacji, a nie oddzielnych obiektów, charakteru zmian w czasie, a nie statycznych zdjęć migawkowych.”
Barbarą Zych twierdzi, że „najprościej rzecz ujmując, myślenie systemowe to odkrywanie wzorów powiązań i zależności wśród pozornie niepowiązanych bytów (zdarzeń, procesów, rzeczy, istot). Często związane jest z takimi opisami jak myślenie holistyczne, głębokie czy procesowe.”
Pięknie to podsumowuje dr Marcin Żółtak:
Obecnie wiemy, że niezależnie od dyscypliny:
- świat i postrzegane w nim fenomeny możemy postrzegać jako relację i sieć wzajemnych wpływów
- wpływające na siebie obiekty świata tworzą dynamiczne wzorce interakcji
- wzorce interakcji wpływają na zachowania obiektów tworzących system kształtując ich strukturę
- nie ma przyczynowość liniowej (A powoduje B), a raczej cyrkularna (A powoduje B powoduje A powoduje B …)
- wiemy, że możemy obserwować wzorce dynamiczne systemów przewidując w pewnym zakresie ich zachowania
- wiemy, że nie ma najlepszej metody i różne działania mogą doprowadzić do użytecznej zmiany
- wiemy również, że zmiana jednego elementu systemu może spowodować duże zmiany w jego całościowym działaniu.